wystawy

Polowanie na awangardę. Zakazana sztuka w Trzeciej Rzeszy

19.10.2011 - 29.01.2012

Sztuka jest relatywna, oddaje ducha epoki lub stwarza okazje do dyskusji, podoba się lub prowokuje, dopasowuje się lub stawia opór. Niezależnie od sposobu odbioru jej niezliczonych form i możliwości sztuka od zawsze miała swoich przeciwników, kwestionujących nowoczesne nurty i usiłujących wymóc myślenie zgodne z ideologią. Zarówno dawniej, jak i dziś przede wszystkim systemy totalitarne czują się zagrożone wolnym duchem i szukają możliwości jego zdławienia. Publiczna denuncjacja artystów i wyklinanie ich dzieł są stałymi środkami w repertuarze takich państw. Kampanie szkalowania artystów i ich dzieł osiągnęły apogeum w latach 1933–1945, kiedy to narodowosocjalistyczna polityka kulturalna umożliwiła państwową instrumenalizację wszystkich dziedzin sztuki.

Panowanie Trzeciej Rzeszy to czas, kiedy na ludzi polowano niczym na dzikie zwierzęta, poniżano ich, wypędzano i mordowano. Między nimi znaleźli się znani i niesłusznie dziś zapomniani artyści, reprezentujący wszystkie dziedziny sztuki, którzy z powodu stosowanych przez siebie nowoczesnych środków wyrazu, estetycznych wyborów czy politycznych poglądów nie odpowiadali estetycznemu i ideologicznemu ideałowi „niemieckiego” artysty. To były wystarczające powody, by dosięgły ich narodowosocjalistyczne represje. Przeprowadzenie akcji prześladowania, usankcjonowanych przez państwo, możliwe było dzięki nowym ustawom oraz utworzeniu Izby Kultury Trzeciej Rzeszy. Podległe jej departamenty doprowadziły do sytuacji, w której sztuka oddana została na wyłączną  służbę państwu i jego reputacji.


Judith Schönwiesner, dr Monika Rydiger

 

Zobacz wirtualny spacer po wystawie

Zwiastun

O wystawie

Polowanie na awangardę. Zakazana sztuka w Trzeciej Rzeszy

Praca zbiorowa

Rok 1933 wraz z objęciem przez Adolfa Hitlera urzędu Kanclerza otworzył niechlubny i bolesny rozdział w historii Niemiec. W hitlerowskiej wizji nie było miejsca dla niezależnie myślących, hołdujących awangardzie twórców – i to właśnie tym artystom została poświęcona ta publikacja – partnerski projekt Międzynarodowego Centrum Kultury i Rhineland Regional Council. W albumie można zobaczyć dzieła zaliczone przez nazistów do tzw. entartete Kunst (sztuki zwyrodniałej).

Wśród prezentowanych twórców pojawiają się takie wybitne osobowości jak Emil Nolde, Otto Freundlich, Rudolf Belling, Anna Seghers, Lion Feuchtwanger. Ostatni dział katalogu skupia się na dramatycznej sytuacji polskich artystów (Karola Hillera, Jankiela Adlera, Władysława Strzemińskiego, Katarzyny Kobro, Jana Rubczaka, Brunona Schulza), którzy z chwilą wybuchu II wojny światowej nagle znaleźli się w orbicie nazistowskiej „polityki kulturalnej”.

Ponad 160 zdjęciom towarzyszą teksty polskich i niemieckich historyków i kolekcjonerów oraz biogramy poszczególnych artystów.

powrót na stronę główną » powrót do wyników wyszukiwania »